Baza wiedzy

 

Kto to jest Pucherok?

Wyjątkowy i barwny – taki jest zwyczaj chodzenia po Pucherach żywo kultywowany w gminie Zielonki. Pucherok pochodzi od łacińskiego słowa „puer” czyli chłopiec. Już w XVII w. znana była tradycja krakowskich żaków, którzy przed kościołami, a później chodząc po domach zbierali datki recytując po łacinie oracje o swej biedzie. Gdy w 1780 r. kuria biskupia zakazała tego typu wystąpień przed kościołami żacy przenieśli się do podkrakowskich wsi, gdzie z czasem zwyczaj ten przyjęli miejscowi chłopcy. Dziś wciąż ta tradycja jest pielęgnowana w gminie Zielonki. >>>

Jak wygląda Pucherok?

  • Czapka jest wysoka, stożkowa, dawniej wykonana ze słomy, dziś barwna, ozdobiona kolorową bibułą. Dzięki tak wyrazistej, dużej i kolorowej  czapce Pucherok był łatwo rozpoznawalny i budził grozę u skąpej gospodyni. Dodatkowo barwił twarz węglem dla spotęgowania tego efektu.
  • Kożuch tradycyjnie był odwrócony futrem na wierzch, przepasany dodatkowo powrósłem ze słomy na krzyż. Czasami powrósełka były dodawane także na rękawach oraz nogawkach.
  • Pucha to drewniana laska owinięta kolorową bibułą, która służyła do wystukiwania rytmu wierszowanej oracji. Była też czasem potrzebna do odganiania zaczepiających Pucheroka wiejskich psów.
  • Koszyk wypełniano siankiem, by nie rozbić jaj które Pucherok otrzymywał od gospodyń za pięknie wykonane oracje. Prócz tego w koszyczku Pucheroka można było też znaleźć inne wiktuały, a dziś to głównie słodycze, owoce i pieniądze.

Gdzie można spotkać Pucheroka?

Co roku w Niedzielę Palmową można zobaczyć i usłyszeć Pucheroki na rynku w Bibicach w gminie Zielonki podczas Gminnego Przeglądu Pucheroków. To  impreza organizowana przez Centrum Kultury, Promocji i Rekreacji w Zielonkach wraz z sołectwem Bibice, dzięki której ta tradycja jest zachowana, a mieszkańcy gminy chętnie w nim uczestniczą. Dzieci wygłaszają zabawne oracje, biorą także udział w konkursie m.in. na najbardziej tradycyjny ubiór. Każde z nich po występie wraca z koszyczkiem pełnym łakoci. Wcześniej, rano, odwiedzają z oracjami swoich sąsiadów i znajomych. W tym roku wyjątkowo, impreza została odwołana – ale zapraszamy do na nasz kanał YouTubowy na filmową relację z poprzednich pucherokowych występów.

Przegląd pucheroków 2019

Jak zrobić czapkę Pucheroka?

Jak zrobić czapkę i zostać Pucherokiem? Poszczególne etapy tworzenia jednego z głównych atrybutów Pucheroka - kolorowej czapki wyjaśnia Przemysław Lasoń z CKPiR, a Katarzyna Białek opowiada o zwyczaju. Jeśli chcesz zostać Pucherokiem to ten instruktaż jest dla Ciebie: Jak zrobić czapkę pucheroka?

Co to są oracje pucherokowe?

Oracje - rymowane przechwałki, które w humorystyczny sposób opisywały poczynania, przygody i podróże Pucheroka. Chodziło o to, by jak najbardziej przypodobać się gospodyni, rozweselić ją i dostać lepszy dar: kołacz, jajka lub kawałek kiełbasy. Tradycyjne oracje Pucheroków można przeczytać w książce „Bibicka pieśń” autorstwa Henryka Banasia – regionalisty i „najstarszego Pucheroka” jak sam siebie nazywa.

Popatrzcie się na mnie, bo jestem nieduży,
Każda gospodyni serca do koszyka włoży.
Mówię ja wam, bo jestem nie duży,
Każda gospoyni sera do koszyka włoży.
Mówię ja wam, mówię cieniutki głosikiem
I mnie poczęstujecie jajkiem i grosikiem.
Bo nadchodzą świeta, pucheroki w biedzie,
Uczę się dobrze, a źle mi się wiedzie.
A stukam tu laską, a koszyczkiem wywijom,
Jak mi nic nie docie, to was powybijom.

Posłuchajcie oracji: link

Kolorowanka

"I Ty zostań Pucherokiem" to publikacja dla dzieci składająca się z zagadek, kolorowanek i łamigłówek, która poprzez zabawę przybliży najmłodszym unikatowy zwyczaj z gminy Zielonki. Nad ciekawą formą czuwał zespół Działu Promocji, Informacji i Współpracy, a tekst i grafikę przygotował Paweł Kołodziejski. Publikacja została wydana w wersji papierowej, ale jest także w wersji internetowej, by jak najszerzej mogła służyć jako materiał dydaktyczny i promocyjny np. podczas lekcji o pucherokach i warsztatów.
Kolorowanka.pdf

.